Цагаан сарын бэлтгэл

Өнгөрдөг бүтэн сайны өмнөх бүтэн сайнд аавынх руу явсан юм. Яасан ч их хүйтэн байв даа. Гадаа явган шуураад л...Ингэхэд энэ жил их хүйтэн байна шүү. Ноднин бол бууз банш хөлдөхгүй нь гээд сүйд майд болж байлаа. Гэтэл энэ жил бууз банш байтугайг хөлдөөх нь ээ.

Явж байх замдаа ганц хоёр зураг авсан чинь явган шуураад бүрсийгээд байсан болохоор өнгө будаг муухан гарсан боловч блогтоо оруулчихъяа.Аавынд очоод хийсэн юм гэвэл цагаан сарын бууз. Ээж заавал гараар бууз хийх гээд байдаг болохоор "Хаан бууз" энэ тэр гэж хичнээн рекламдаад нэмэргүй.
Бууз чимхэхийн өмнө давс болон амтыг нь үзнэ гээд жигнэхээр зэхсэн буузны зураг.
За даа, ойрдоо цагаан сарын бэлтгэл энэ тэр гээд гэрийн эзэгтэйн дүрдээ илүү орох шинжтэй ээ.

Оригами хийж үзээрэй

Өдөр цайны цагаар хамт ажилдаг инженер залуу, та энийг нугалаад хайрцаг хийгээч гээд доорхи загварын хамт бэлтгэсэн цаас өглөө.

Хэсэг оролдсоны хүчинд хайрцаг бэлэн боллоо. Япончууд цаасан нугалбар их хийдэг. Тийм цаасан нугалбараа "Оригами" гэдэг.

Урьд нь хүүхдүүдийн хийсэн оригами бүтээл үзэхэд, усан онгоц, завь, цамхаг, галт тэрэг, байшин, сав, хувцас хунар их гоёор хийсэн байдаг юм билээ.
Японд бага сургуульд бүр хичээл болгон заадаг гэсэн. Нэг ёсондоо хүүхдийн IQ-г хөгжүүлэх зорилготой байдаг гэнэ. Мөн нэг талаасаа урлагийн бүтээл болдог тул зураг урлалын мэдрэмжийг хүүхдэд суулгадаг онцлогтой.

Тусгай цаас бэлдээд та бүхэн ч гэсэн завтай цагтаа оролдоод үзээрэй. Болох юм шиг санагдсан. Хамгийн гол нь хайрцаг аль ч талаасаа хялбар задрахгүйгээр нугалах юм байна лээ шүү.

Хөгнө Хан уулын домог

Элсэн тасархайн зүүн хойд талаар Хөнгө хан хайрханы бараа сүртэйхэн харагдана.
Түүгээр явах болгондоо аль багадаа сонсож байсан домог санаад ордог юм.
Энэ сүрдэм хайрханы нэр үүсэх үйл явц тэртээ олон жилийн өмнө, Халхыг Манжид дагаар орох тэр үед болжээ.
Хайрханы хамгийн их бартаатай уулын тагт Халхын өндөр гэгээн Занабазар өөрийн хэдэн шавь нарын хамт нэгэн гайхамшигтай дуганыг босгожээ. Тэр дуган нь алтан ганжиртай, зуны цагийн хурал ном хурах, нэг ёсондоо бурхан шашинд нэвтрэх даянч лам нарын газар болгох зорилготой байв.
Гэтэл тухайн цаг үеийн байдал ороо бусгаа Халхын хант улс, Зүүн гарын хант улсын хоорондын зөрчил дээд цэгтээ хүрч байв. Халхуудыг Өөлдүүд дайлаар ирэхэд Халхын ард түмэн ялангуяа Эрдэнэ зуу орчмын сүсэгтэн олон Өндөр гэгээнийг даган Манжид дагаар орон дутаасан байжээ.
Өөлдийн цэргүүдийг тухайн нутагт цөмрөн орж ирэхэд тэр хавьд айл, амьтан, мал хөрөнгө бараг үлдсэнгүй. Өөлдүүд ганц нэг амьд мэнд үлдсэн хүмүүсээс уулын таг дээр байдаг дуганд хэсэг хүн амь хорогдож байгааг мэдэж, хайсан боловч олдохгүй байв.
Өглөөн ургах нарнаар зэргэлдээх уулын орой дээрээс эсрэг талын сүрлэг сайхан Хайрханы тагт нэгэн сүм алтан ганжираа наранд гялтгануулан үзэсгэлэнтэй сайхан харагдах нь тэнд ямар ч байсан амьд хүн бий, тэднээс бусдыг хаашаа дутаасныг асуух, эс хэлвээс ял тулгах зорилгоор алтан ганжирт сүмийн зүг зэвсэглэн морджээ.
Тэнд ойролцоогоор 100-гаад лам нар байсан ба Өөлдүүд биднийг олж ирэхгүй нь лав хэмээн итгэж дуганаа сахиж үлдсэн байжээ.
Өөлдийн цэргүүд гар хоосон лам нартай нүүр тулмагц өөрсдийн асуултыг тавьсан боловч, тэд ам өчиг алдсангүй.
Ойрдын цэргүүд гартаа ганц зэвсэггүй хөөрхий лам нарыг хөнгөлөн хороож, алтан ганжирт дуганыг ч мөн шатаан сүйтгэжээ. Түүнээс хойш хайрханыг Хөгнө Хан гэдэг болсон юм гэнэ лээ.

(Хүүхэд байхдаа сонсож байсан болохоор дуганы нэр, Хөгнө ханы өмнөх нэр зэргийг мартсан байна. Мэдэх хүн хэлж өгөөрэй)

Тата-тунга

Манайд нэг хүн ирж аавыг сураглав. Аав хөдөө ажлаар явсан, маргааш ирнэ гэтэл тэр хүн "Түнжин гэдэг хүн ирсэн. Хэнтий орчихоод буцахдаа уулзана гэж байна гэж аавдаа хэлээрэй" хэмээн захив.

Маргааш нь аав иртэл нөгөө хүнийх нь нэр санаанд ордоггүй. Бүр хичнээн оролдоод санадаггүй. Яадаж байхад аав дахин дахин асуугаад л... Би бүр бодоод бодоод нэрийг нь олдоггүй ээ.
Тэгээд аргаа барахдаа "За байз, нэртэйгээ нээх адилхан царайтай" гэтэл аавын нүд нь сэргэн "Түнжин үү?" гэж билээ. Тийн, түнжийсэн толгойтой хүн байсан гэсэн аав, ээж хоёр баахан инээж билээ. Тэр хүн аавын их сургуулийнх нь найз байсан ш дээ. Яахаараа хүүхэддээ нэр нь ч байж болох, хоч нь ч байж болох тийм нэр өгдөг байнаа. Бүр санаанаас гардаггүй юм.

Төөрсөн хүү

Уран зохиолын ном уншиж байхад янз бүрийн сонирхолтой амьдралтай хүмүүсийн тухай их гардаг даа. Харин хамт ажиллаж байгаа хүний маань амьдрал түүхийн сэдэвтэй уран зохиолын ном шиг байна гэдэг цөөхөн тохиолдол байх.
Одоогийн ажиллаж байгаа компанид ажилд ороход нэгэн настай Япон өвгөн байв. Өвгөн манай хэлтсийн дарга байв. Их сүртэй, асуудлыг жинтэйхэн шийдчихдэг, бусад хүмүүсийн арга эеийг олоод, ажлаа явуулчихдаг яах аргагүй олон жил удирдах ажил хийсэн нь илт хүн байв.
Царай зүсний хувьд бол жирийн Япон биш, цагаан шаргал царайтай, гар хөл нь илт том, ясархуу биетэй, Оросжуу хүн байв. Яриан завсараа хаяа тоглоом шоглоомоор "хорошо" гэх мэтийн ганц хоёрхон Орос үг хавчуулан ярих нь түүний Оросжуу төрхийг улам тодруулна.
Ажилд ороод удаагүй байсан мөтлөө, нэгэн удаа "хорошо" гэх даргын хариултын хариуд Оросоор ганц хоёр мэдэх үгээ эвлүүлэн хэлтэл, намайг Монголоор хариу хэлж байна гэж ойлгож байгаагаас нь үзвэл ямар ч байсан Орос хэлтэн биш ажээ.
Өвгөн даргаас манайхан жийрхэнэ. Арга ч үгүй биз. Сүүлд сонсох нь ээ Японы "Шимизү" хэмээх барилгын том компанид олон жил ажиллаж бүр хэлтсийн дарга хүртэлх алба хашиж байсан хал үзэж, халуун чулуу долоосон нэгэн болохыг мэдсэн юм. Түүний сүртэй байдлаас жийрхдэг болоод тэр үү? хувийнх нь тухай асуудаггүй байв. Нэг удаа зүрхшээн байж асуувал их л сонирхолтой түүх хүүрнэсэн юм.
...Би 1944 онд Хятадын Манжуурт төрсөн. Миний аав дэлхийн 2-р дайнд оролцож, Манжуурт Японы эзэн хааны төлөө тулалдаж байсан. Намайг төрүүлсэн жинхэнэ ээж бол Орос хүн байв. Харин дайн Япончуудын ялагдлаар төгсөхөд миний аав намайг Япон авч буцсан. Тэр цагаас хойш жинхэнэ төрүүлсэн ээжтэйгээ уулзах алтан боломж надад тохиосонгүй. Ачтай аав, ээжийн буянаар би сайн хүн болж хүмүүжсэн ч гэсэн сэтгэлд минь "төрүүлсэн эх" минь мөнх байдаг юмдаа гэхийг сонсоод хариу юу хэлж чадаагүй билээ. Өөрөө хөгжилтэй сэргэлэн хүн тулдаа тэр хүнд байдлаас намайг гаргаж, харин ч алиа хошин юм ярьж өгч билээ.
Даргын ярианаас үзвэл ах дүү зургуулаа. Айлын тав дахь хүү бөгөөд доороо нэг эмэгтэй дүүтэй байсан гэнэ лээ. Дайнаас ялагдаад ирсэн нөхрөө, Орос царайтай хүүхэд тэврээд ирэхэд өөрөөс нь төрсөн мэт өсгөсөн манай ээж сайн хүн байгаа биз... гээд ярих нь залуу хүнд ихийг бодогдуулдаг байв.
Нэлээн дээр үеийн "NHK"-н нэвтрүүлэгээр Оросод амьдардаг нэгэн эмэгтэй өөрийн аавыгаа хайж байгаа тухай нэвтрүүлэг гарч байв. Тэр эмэгтэйн аав нь Япон хүн байжээ. Дайны дараагаас бас хэл сураг тасарсан гэж байсан. Одоо 60 гаруй настай тэр эмэгтэй, Япон хэл мэдэхгүй боловч, ази төрхтэй. Өөрийн амьдралаа ярьж, эцэг эхээ олон нийтийн нэвтрүүлэгийн хэрэгсэлээр дамжуулан хайж болох таатай цаг үе ирснийг дурдаж байв.
Улс орны үзэл баримтлал, улс төрийн байдлаас болж хувь хүний амьдрал төөрөх үе байдаг болохын жишээ энэ ажээ.

Сонин сонин тохиолдол байх юмаа

Арсуны блогыг сая уншаад нэг юм санаанд орж ирээд... Гэхдээ зүгээр л санаад орсон болохоос биш тийм ийм гэж санал дэвшүүлсэнгүй.
...Би аравдугаар анги төгсөөд 2 жил орчим болж байлаа. Ангийнхаа найз охидуудтайгаа хамт жимсэнд явдаг хүн болоод Хэнтий аймгийн Цэнхэр мандал сумруу найзынхаа өвөөгийнд очсон юм. Хүргэж өгсөн машин маань хотруу буцаад бид нар мориор жимсэнд явах болов оо. Хотын охидуудад морь унах гэдэг чинь аюултай давaa шүү дээ. Дөрвүүлээ байсан бөгөөд гурав нь моринд ямар ч байсан хувиа хүнд өгөхөөргүй. Харин нэг нь ёстой морь унаж чадахгүй жимсчин байв. Морь унах чинь морины нуруун дээр гарч, эмээл дээр суухын хэлдэггүй юм ш дээ. Бид нар олигтой зааж өгч чадаагүй юм уу даа. Ямар ч байсан нэг жимсчин маань морь унах асуудлаас болж их зовсон юм даг.
Эхний өдөр тэдний нэг ахаар нь замчлуулан явсан боловч нэг их амжилтанд хүрээгүй юм. Хөдөөгийнхний яг өвс хадлангийн цаг байсан болохоор бид нарыг хэн тэгж удаан эрхлүүлэх вэ дээ.
Дараагийн өдөр нь мандахын улаан нарнаар өөрсдөө морьдоо эмээлэн байсан айлаасаа чанх хойшоо "Хөх нуур" гэдэг газар чиглэн явсан юм. Морь анх унаж байгаа жимсчин маань урьд өдрийнхөө явдалд хэт их агсагдаад бидний явдлын цагаас их хомслож, түвэг их удсан учир замдаа нэг тарвагачин айлд үлдээгээд явж билээ. Хамаг цагийн гарз болсон морь муу унадаг найзаа айлд орхичихоод бид гурав цааш, өөр хэсэг жимсчидтэй нийлээд эхний ярьж байсан "Хөх нуур" ороод буцахад шөнө болох тул болив. Тэгээд замд тааралдсан өөр хүмүүсийн явж байсан уулруу жимсэнд явлаа. Явсан хүн яс зууна гэдэг дээ. Баян хангай хишгээ хайрлаж, авч явсан саваа мялаав. Орой болсон тул буцахаар болж замдаа тарвагачин айлд үлдээсэн найзыгаа аваад буцтал нутгийн найз маань "нэгэнт орой болсон болохоор хэдүүлээ зам товчлоод явъя даа тэгэхгүй бол мөд очиж чадахгүй" гэв. Танихгүй газар ирсэн бид 3 юу гэхэв дээ. За тэгье. Товч юм бол тэгсэн дээр гээд л нэгэн зэрэг зөвшөөрөв. Замдаа нөгөө найзынхаа байдлыг харж янз янз болсоор байтал бүр бүрэнхий болчихов. Тэгээд нэг бууж амраад цааш явах замаа ярьвал "Одоо тэр хадан хошууг ороож тойроод цаашаагаа 2 км орчим яваад очлоо" гэж нутгийн найз маань ярьлаа. Тэр хадан хошууг хартал, бүрэнхийд бараа нь сүглийгээд алсаас нэг л аймшиг төрөхөөр харагдаж байв. Гэхдээ хаяанд нь ирчихэж гэж бодоод нэг их юм санасангүй. Үгүй тэгээд юм санана гээд ч яах юм билээ.
За мордоод цааш жаахан ергүүлээд л нөгөө хадан хошуунд ирчихвээ. Гэтэл хэн нэгэн хүн миний эцэг эхээс хайрласан нэрээр минь ч дуудах шиг... эргэж харах гэхээр гэнэт айдас төрөөд, зөвхөн урагшаа л харж явав. Хэн маань юм хэлсэнгүй, морьдын чих хулмалзах ажээ. Хадан хошууг яг тойрох тэр торгон агшинд манай нэг найз ард хоцорчихов. Морьныхоо амыг аргагүйн эрхэнд татахад морь урагшаа хазаар булаалдах ажээ. Ард үлдсэн найз маань "дөрөө сур тасарчихлаа" гэв. Би дотроо бодож байв.Өдий олон жил морь унахад дөрөө сур тасрана гэж ер нь юу байдаг байнаа... Дөрөө сур нь тасарсан бол уг нь буумаар байдаг. Гэвч нэг л аймшиг... Ямар ч байсан бүгд морьноосоо буусангүй. "За одоохон очих юм чинь гүрийчих" гээд буугаагүй болохоор хөөрхий найз маань дөрөөгөө хөлдөө углаад тэр чигээрээ явлаа. Нэгэнт нэгний маань дөрөө сур тасарсан болохоор бид морьдын амыг татаж, алхуулсаар явж байтал, малын бууцын үнэр үнэртэж, хоточ ноход боргуулан ирсэн билээ. Нохойн дуунаар сэтгэл сэргэж урам зориг орсныг нуух юун. Тэгээд морьдоо тавьж өөрсдөө цайлах хоорондоо ярьж суутал нэг маань гэнэт "Сая тэр хадан хошууны тэнд миний нэрээр дуудаад хажууд хүн ярих шиг болсон" гэхэд бүгд л ам уралдан өөрт сонсогдсоноо ярив.
Яг тэр хадан хошууг тойрч байх үед сонсоод байгаа юмаа хэлэх гэтэл, нөгөө жинхэнэ тус нутгийн найз маань нэг л тоосон янзгүй эмээл дээрээ хазгайлдан суучихаад, исгэрч байсан ш дээ гэж хэлтэл "Би уг нь тэр газрыг мэднэ л дээ. Та нарыг айх байх гээд хэлээгүй юм" гэж билээ.
Бидний яриаг сонсож байсан өвөө нь харин "Хүүхдүүд минь цаанаас эрт гарахгүй дээ. Орой эрт наашлаарай гэж захисан шүү дээ. Бүр оройтох шинжтэй байвал, цаана Баатарынд хонохгүй гэв. Өглөөний явсан замнаас товч мөрлөө тийм бартаатайг настай хүн мэдэлгүй яахав дээ. Дөрөө сур чинь тасраад хоцорсон чинь их юм. Үүгээр үдэш орой хүн явдаггүй юм" гэж билээ.
Дараа нь тэр нутгийн найз маань хүмүүс "гүйдэлтэй" гээд л байдаг юм. Шөнө явж болохгүй гэж сонсож байсан болохоос, бүрэнхийд явж болохгүй гэж сонсоогүй байсан болохоор зам товчилсон юм гэж билээ.
Одоо хүртэл санаанаас гардаггүй юм. Айсандаа арай л сүнс минь зайлчихаагүй шүү. Олуулаа явж байсан болохоор... Хөгжилтэй хөөрхөн аялал болж билээ.

Ганц хоёр зураг

Хотын төвийн зураг оруулмаар санагдчихлаа.
Сүхбаатарын талбай. Цэлийгээд сайхан шүү. 11сарын дундуур авсан зураг.
Төрийн ёслол хүндэтгэлийн өргөө гадна талаасааТөв шуудангийн уулзвараас харахад.
Зүүн дөрвөн замын уулзвар

Өвөл ч гэсэн мод гоёороо...

Танил ахын урлангийн сонин

Шинэ жилийн амралтаар танил ахындаа очсон юм. Ахын урланд олон гоё бүтээл байв. Энэ удаад гар хийцийн олбогийн зургийг орууллаа. Олбогоо хонины ахар ноосыг угааж боловсруулж, хийдэг юм байна. Хонины ноос гэхэд бидний эвгүйцээд байдаг үнэр огт байсангүй. Тэднийх, урланд байгаа бүтээлүүдээрээ янз бүрийн үзэсгэлэнгүүдэд оролцож байсан гэнэ. Үндэсний хээ угалз оруулан шагласан олбог гоё харагдаж байсан.

Бас ч үгүй хонины ноосны дээд зэргийнхийг хэрэглэдэг юм билээ. Харахад ямаан үс багатай бас зөөлөнхөн болсон байв. Том хүний олбог бол 70см*70см байхад болохоор юм билээ. Энэ олбог бол нэлээн том нь шүү.
Бид гэртээ сандал эсвэл буйдан дээр суугаад сурчихсан. Уг нь өөртөө нэг ийм олбогтой бол газар суух эрүүл мэндэд сайн гэнэ.
Жишээлбэл: Хатуу очир суудал гэж байдаг. Хатуу очир суудал гэдэг нь хоёр хөлөө өвдгөөрөө нуглаад өсгий дээрээ суух. Байнга хатуу очир суудлаар сууж хэвшвэл нас ахисан нь ч хөл нь шулуунаараа, бас хөл өвддөггүй гэнэ лээ. Хөл өвдөхгүй бол таягны асуудалгүй зүгээр байгаа биз.